www.eprace.edu.pl » historia-strazy-miejskich » Rozdział VI. Kształtowanie się municypalnych instytucji ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego w Polsce po II wojnie światowej » Współczesne straże gminne (miejskie) w ujęciu statystycznym

Współczesne straże gminne (miejskie) w ujęciu statystycznym

Na dzień 31 grudnia 2007 r. na terenie Polski istniało 481 oddziałów straży miejskich, gminnych oraz miejsko-gminnych. Oznacza to, że straże funkcjonowały na terenie ok. 19,24 % gmin (w Polsce jest około 2500 gmin), czyli średnio w co 5 gminie. Stan ilościowy oddziałów straży na przestrzeni lat 1994 – 2007 przedstawia poniższa tabela oraz wykres:

Tabela nr 1. Ilość oddziałów straży na terenie Polski w latach 1994 – 2007

Rok Liczba oddziałów dynamika

(w por. do 1994 r.)

1994 410 100,00 %
1995 421 102,68 %
1996 424 103,41 %
1997 433 105,61 %
1999 436 106,34 %
2000 427 104,15 %
2001 422 102,92 %
2002 431 105,12 %
2003 428 104,39 %
2004 436 106,34 %
2005 456 111,20 %
2006 461 112,43 %
2007 481 117,32 %

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Rysunek nr 1. Ilość oddziałów straży na terenie Polski w latach 1994 – 2007

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Na podstawie powyższych danych można zaobserwować stopniowy wzrost liczby oddziałów straży oraz zaniechanie ich rozwiązywania, świadczące o wzroście znaczenia funkcjonowania tych formacji w społecznościach lokalnych.

Stan ilościowy oddziałów straży, na terenie poszczególnych województw, w roku 2007 przedstawia poniższy wykres:

Rysunek nr 2. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw w Polsce, w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Dane te wskazują, że najwięcej oddziałów straży, w 2007 r., istniało na terenie województw: wielkopolskiego – 55, zachodniopomorskiego – 48, śląskiego oraz dolnośląskiego po 47; najmniej zaś na terenie województw: podlaskiego – 10, świętokrzyskiego – 14 oraz łódzkiego, lubelskiego i podkarpackiego po 19. Można więc wnioskować, że najwięcej jednostek powstało i funkcjonuje na terenach województw o większych dochodach, położonych w zachodnich częściach kraju. Natomiast najmniejsza ilość jednostek straży powstała na terenach województw znajdujących się w gorszej sytuacji finansowo – ekonomicznej, zlokalizowanych we wschodnich częściach kraju.

Ponadto jak wskazują dane Komendy Głównej Policji w roku 2007, aż 137 oddziałów straży to oddziały niewielkie, liczące od 1 do 3 strażników, co stanowi 28,48 % liczby wszystkich istniejących oddziałów397.

Również niejednorodny jest charakter oddziałów straży w poszczególnych województwach, ich szczegółową strukturę w roku 2007 przedstawiają poniższa tabela oraz wykres:

Tabela nr 2. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw, z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Lp. województwo Charakter i liczba oddziałów straży Liczba oddziałów łącznie
miejska miejsko- gminna gminna
1 wielkopolskie 47 1 7 55
2 zachodnio-pomorskie 37 0 11 48
3 śląskie 45 0 2 47
4 dolnośląskie 43 1 3 47
5 pomorskie 21 5 10 36
6 małopolskie 30 0 3 33
7 warmińsko-mazurskie 24 0 0 24
8 mazowieckie 21 0 3 24
9 lubuskie 16 1 6 23
10 kujawsko-pomorskie 18 1 3 22
11 m. st. Warszawa 20 0 1 21
12 opolskie 15 5 0 20
13 łódzkie 19 0 0 19
14 lubelskie 18 0 1 19
15 podkarpackie 13 2 4 19
16 świętokrzyskie 9 5 0 14
17 podlaskie 9 0 1 10
RAZEM 405 21 55 481

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Rysunek nr 3. Procentowe zestawienie oddziałów straży z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Z powyższych danych wynika, iż w roku 2007 z ogólnej liczby wszystkich 481 istniejących oddziałów: 405 stanowią straże miejskie, tj. 84,38 %, zaledwie 21 to straże miejsko – gminne, tj. 4,38 %, a 55 to straże gminne, czyli 11,25 %. Szczegółową ich strukturę w poszczególnych województwach przedstawia poniższy wykres:

Rysunek nr 4. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw, z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Na koniec 2007 r. w strażach było 9755,25 etatów, w tym 8859 to strażnicy, tj. ok. 90,81 %, zaś pracownicy administracyjni (cywilni) to 896,25 czyli ok. 9,19 % ogółu zatrudnionych. Szczegółową charakterystykę stanu zatrudnienia przedstawiają poniższa tabela oraz wykresy:

Tabela nr 3. Stan zatrudnienia w oddziałach straży, w latach 1994 – 2007

Rok Liczba zatrudnionych i dynamika

(w porównaniu do 1994 r.)

1994 5551 100,00 % W tym zatrudnionych
w administracji*
1995 6283 113,18 %
1996 6697 120,64 %
1997 7382 132,98 %
1999 6893 124,18 %
2000 7725 139,16 % 503
2001 7795 140,43 % 513
2002 7757 139,74 % 547
2003 7974 143,65 % 585
2004 8518 153,45 % 626
2005 8993 162,00 % 680
2006 9456 170,34 % 742
2007 9755,25 175,74 % 896,25

* do roku 1999 pracownicy administracji nie byli wykazywani jako oddzielna kategoria zatrudnienia.

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Rysunek nr 5. Stan zatrudnienia ogółem w strażach, w latach 1994 – 2007

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Rysunek nr 6. Procentowe zestawienie stanu zatrudnienia strażników i pracowników administracyjnych w oddziałach straży, w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Z przedstawionych danych wynika, że liczba osób zatrudnionych w strażach systematycznie wzrasta.

Ponadto również systematycznie ulega zmianie struktura wykształcenia i przeszkolenia specjalistycznego strażników oraz pracowników administracyjnych. Szczegółową strukturę wykształcenia i przeszkolenia strażników na poszczególnych stanowiskach oraz pracowników administracyjnych (cywilnych) przedstawiają poniższe tabele:

Tabela nr 3. Struktura wykształcenia i przeszkolenia specjalistycznego strażników na poszczególnych stanowiskach oraz pracowników administracyjnych w 2007 r.

Lp. Stanowisko Liczba etatów Wykształcenie Przeszkolenie specjalistyczne
w zakresie
wyższe średnie podstawowe Kontroli ruchu drogowego Posługiwania się bronią palną
1 Komendant 428 310 116 2 351 106
2 Zastępca Komendanta 149 101 47 1 133 34
3 Naczelnik 91 67 24 0 80 18
4 Kierownik referatu 251 155 96 0 233 35
5 Starszy inspektor 1171 210 960 1 1136 228
6 Inspektor 1296 201 1092 3 1233 224
7 Młodszy inspektor 1086 157 928 1 1056 196
8 Starszy strażnik 1186 146 1038 2 1145 245
9 Strażnik 1100 234 864 2 1061 134
10 Młodszy strażnik 1089 340 746 3 1046 44
11 Aplikant 1012 339 670 3 626 19
12 Razem strażnicy

(suma pkt 1 – 11)

8859 2260 6581 18 8100 1283
13 Pracownicy administracyjni 896,25 348 506,75 41,5 - -
14 Liczba etatów ogółem 9755,25 2608 7087,75 59,5 - -

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Tabela nr 4. Procentowa struktura wykształcenia strażników i pracowników administracyjnych w latach 1996 – 2007

Wykształcenie 1996 r. 1997 r. 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r.
Podstawowe 2,78% 1,96% 5,34% 2,06% 1,80% 1,69% 0,73% 0,60% 0,4% 0,68% 0,61%
Średnie 90,98% 91,25% 86,68% 87,73% 86,57% 84,79% 84,83% 81,53% 80,17% 73,92% 72,66%
Wyższe 6,24% 6,79% 7,98% 10,21% 11,63% 13,51% 14,44% 17,9% 19,4% 25,39% 26,73%

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Z przedstawionych zestawień wynika, iż sytuacja związana z wykształceniem osób zatrudnionych w strażach ulega stałej poprawie. Jednakże na dzień 31 grudnia 2007 r. – zatrudnionych było 18 strażników (w roku 2006 – 25)398, posiadających wykształcenie podstawowe (w tym dwie osoby pełniące funkcję komendanta straży, a jedna zastępcy komendanta). Systematycznie natomiast wzrasta liczba osób posiadających wykształcenie wyższe. W ciągu dziesięciu lat wzrosła ona blisko czterokrotnie. Stopniowemu zmniejszeniu ulega także odsetek zatrudnionych posiadających wykształcenie średnie.

Również systematycznie, z roku na rok zwiększa się liczba strażników przeszkolonych w zakresie kontroli ruchu drogowego. Na koniec 2007 r. ich liczba wyniosła 8100 (w roku 2006 – 7927)399. Jednocześnie w 2007 r. nieznacznie spadła liczba strażników posiadających przeszkolenie w zakresie posługiwania się bronią palną bojową, ich liczba wyniosła 1283 osoby (w roku 2006 – 1322)400.

Wszystkie straże wykonują zadania ukierunkowane na ochronę porządku publicznego, przy czym zakres tych zadań wynika bezpośrednio z przepisów zawartych w ustawie o strażach gminnych. Priorytety działań jednostek utworzonych w poszczególnych gminach ustalają zazwyczaj wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast). Zważyć przy tym należy, że w praktyce efekty działań są zróżnicowane w zależności od wyznaczonych przez gminy kryteriów, stanu zatrudnienia, poziomu wyszkolenia strażników oraz posiadanego wyposażenia technicznego. Odzwierciedleniem (w pewnym uproszczeniu) pracy strażników są dane ewidencyjne dotyczące podejmowanych czynności (suma udzielonych pouczeń, nałożonych mandatów oraz skierowanych wniosków o ukaranie) związanych z interwencjami oraz ujawnianiem popełnionych wykroczeń. Uzupełnieniem tych danych są informacje o liczbie podejmowanych innych działań. Ogólne wyniki działań straży przedstawiają poniższe tabele:

Tabela nr 5. Zestawienie podejmowanych działań przez strażników z uwzględnieniem kategorii wykroczeń w latach 2006 – 2007

Lp. Kategorie wykroczeń Podjęte działania

(pouczenia, mandaty i wnioski)

2006 r. 2007 r.
1 Kodeks wykroczeń 1 634 296 1 474 059
2
  1. wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu

245 960 184 752
3
  1. wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym

3 945 4 898
4
  1. wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia

82 411 65 549
5
  1. wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji

962 842 903 308
6
  1. wykroczenia przeciwko osobie

1 653 1 763
7
  1. wykroczenia przeciwko zdrowiu

36 439 35 761
8
  1. wykroczenia przeciwko mieniu

3 293 5 350
9
  1. wykroczenia przeciwko interesom konsumentów

4 243 4 035
10
  1. wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej

76 186 61 087
11
  1. wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego

213 634 203 230
12
  1. szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe

3 690 4 326
13 Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach 145 144 144 492
14 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 313 654 256 565
15 Inne pozakodeksowe przepisy o wykroczeniach 37 620 41 499
16 Akty prawa miejscowego (przepisy porządkowe) 43 078 52 066
OGÓŁEM 2 173 792 1 968 681

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Tabela nr 6. Zestawienie pozostałych działań podejmowanych przez strażników w latach 2005 – 2007

Lp. Rodzaj działań 2005 r. 2006 r. 2007 r.
1 Pojazdy unieruchomione przez zastosowanie urządzenia do blokowania kół 58728 88581 92133
2 Pojazdy usunięte z drogi w tym: 3702 4347 6972
3
  • pojazdy usunięte na podstawie art. 50a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

1058 1337 1451
4
  • pojazdy usunięte na podstawie art. 130a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

2774 2987 5521
5 Pojazdy odnalezione 851 699 272
6 Osoby doprowadzone do izby wytrzeźwień, miejsca zamieszkania, ośrodka zdrowia 54820 65049 69458
7 Ujawnione przestępstwa 10834 14089 5289
8 Osoby ujęte i przekazane Policji 19285 22961 15147
9 Ujęci sprawcy przestępstw 11841 13556 5022
10 Zabezpieczanie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsca zagrożenia takim zdarzeniem 45525 18918 22740
11 Chronione obiekty komunalne i urządzenia użyteczności publicznej (liczba obiektów) 7966 6397 28023
12 Konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych na potrzeby gminy (liczba wykonanych konwojów) 64170 69549 76003

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Na skuteczność podejmowanych działań niezwykle istotny wpływ ma mobilność straży. Wykorzystują one bardzo różne środki transportu, co uzależnione jest od możliwości finansowych gminy, postawionych zadań oraz warunków działania poszczególnych oddziałów. Strukturę wyposażenia straży w środki transportu przedstawiają poniższe tabele i wykres:

Tabela nr 7. Struktura i liczba środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży w latach 2006 – 2007

Lp. Środek transportu 2006 r. 2007 r.
1 Rowery 577 621
2 Skutery 116 148
3 Motocykle 31 29
4 Samochody osobowe 763 877
5 Samochody osobowo – ciężarowe 284 254
6 Konie 14 13
7 Inne np. łodzie 17 23
8 Pojazdy uprzywilejowane 295 251

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Tabela nr 8. Struktura i liczba środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży, na terenie poszczególnych województw w 2007 r.

Lp. województwo Rowery Skutery Motocykle Samochody osobowe Samochody osobowo - ciężarowe Konie Łodzie/

Inne

Pojazdy uprzywilejowane
1 wielkopolskie 79 17 7 59 15 0 1 18
2 śląskie 62 18 7 114 32 0 3 36
3 dolnośląskie 66 21 0 60 26 7 3 22
4 zachodniopomorskie 43 9 2 58 8 0 2 17
5 małopolskie 26 29 0 78 22 0 0 29
6 pomorskie 50 12 6 49 24 0 4 20
7 warmińsko – mazurskie 12 4 0 24 5 0 2 11
8 mazowieckie 19 2 0 28 7 0 0 5
9 kujawsko – pomorskie 43 6 0 47 9 0 0 14
10 łódzkie 38 0 0 48 12 6 1 13
11 lubelskie 11 13 0 24 4 0 0 5
12 opolskie 35 1 3 18 2 0 1 5
13 m. st. Warszawa 107 4 2 217 78 0 2 41
14 lubuskie 7 4 0 12 2 0 0 1
15 podkarpackie 6 2 0 18 0 0 0 6
16 świętokrzyskie 4 5 2 14 4 0 2 6
17 podlaskie 13 1 0 9 4 0 2 2
RAZEM 621 148 29 877 254 13 23 251

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Rysunek nr 7. Procentowe zestawienie struktury środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Również niezwykle ważną sprawą, mającą wpływ zarówno na skuteczność działań straży, jak również na bezpieczeństwo osobiste strażników jest jej wyposażenie w środki przymusu bezpośredniego. Charakterystykę wyposażenia oddziałów straży w środki przymusu bezpośredniego oraz broń palną bojową, z uwzględnieniem sytuacji w poszczególnych województwach przedstawia poniższa tabela:

Tabela nr 9. Stan ilościowy broni oraz środków przymusu bezpośredniego stanowiących wyposażenie oddziałów straży na terenie poszczególnych województw w 2007 r.

województwo Broń palna bojowa Kajdanki Pałki obronne wielofunkcyjne Psy obronne Paralizatory elektryczne Ręczne miotacze gazu
wielkopolskie 0 654 660 1 8 522
śląskie 5 1247 1171 2 64 1146
dolnośląskie 3 749 628 2 98 619
zachodnio - pomorskie 3 348 319 0 5 246
małopolskie 16 892 841 6 14 371
pomorskie 0 628 563 3 0 482
warmińsko- mazurskie 16 232 206 1 14 133
mazowieckie 6 293 262 0 29 275
kujawsko-pomorskie 22 541 476 0 11 337
łódzkie 6 612 582 1 21 364
lubelskie 0 275 256 0 6 108
opolskie 0 168 156 0 0 137
m. st. Warszawa 12 1738 1800 0 0 1219
lubuskie 0 90 77 1 0 58
podkarpackie 4 241 225 0 22 221
świętokrzyskie 0 219 202 8 0 196
podlaskie 0 125 115 0 30 90
RAZEM 93 9052 8539 25 322 6524

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Z przedstawionego zestawienia wynika, że straże w zdecydowanej większości wyposażone są w środki przymusu bezpośredniego, takie jak: kajdanki, pałki obronne wielofunkcyjne oraz ręczne miotacze gazu. Zaledwie na terenie 9 województw strażnicy wykorzystują do służby psy obronne. Nieznaczną liczbę – 322 sztuki stanowią, jako wyposażenie, paralizatory elektryczne. Podkreślenia wymaga fakt niewielkiej liczby posiadanej przez straże broni palnej bojowej - 93 sztuki, przy stosunkowo dużej liczbie przeszkolonych w zakresie posługiwania się tą bronią strażników. Przypuszczać można, iż spowodowane jest to wysokimi kosztami zakupu broni oraz nakładami związanymi z jej przechowywaniem (konieczność przygotowania magazynów). Należy jednak sądzić, iż liczba broni palnej w strażach będzie systematycznie wzrastać. Świadczy o tym wzrost liczby ochranianych obiektów komunalnych oraz wykonywanych konwojów w tym: papierów wartościowych i wartości pieniężnych wykonywanych na potrzeby gminy.

Przedstawione dane statystyczne wyraźnie wskazują, na stopniowy wzrost liczby funkcjonujących oddziałów straży oraz coraz lepsze ich wyposażenie. Ponadto w strażach zwiększa się zarówno poziom wykształcenia jak i wyszkolenia kadr. Analiza sprawozdań składanych przez straże, opracowana przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji pozwala na stwierdzenie, że straże wykonują istotne zadania w zakresie ochrony porządku publicznego, stanowiąc tym samym znaczące wsparcie Policji w wykonywaniu powierzonych jej obowiązków i realizowanych zadań. Natomiast prowadzone działania zwiększają bezpieczeństwo i porządek publiczny w gminach, wpływają korzystnie na wzrost pozytywnych odczuć społecznych w tym zakresie oraz w znaczący sposób odciążają funkcjonariuszy Policji w realizacji przedmiotowych zadań401.



komentarze

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.