www.eprace.edu.pl » historia-strazy-miejskich » Rozdział VI. Kształtowanie się municypalnych instytucji ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego w Polsce po II wojnie światowej » Współczesne straże gminne (miejskie) w ujęciu statystycznym

Współczesne straże gminne (miejskie) w ujęciu statystycznym

Na dzień 31 grudnia 2007 r. na terenie Polski istniało 481 oddziałów straży miejskich, gminnych oraz miejsko-gminnych. Oznacza to, że straże funkcjonowały na terenie ok. 19,24 % gmin (w Polsce jest około 2500 gmin), czyli średnio w co 5 gminie. Stan ilościowy oddziałów straży na przestrzeni lat 1994 – 2007 przedstawia poniższa tabela oraz wykres:

Tabela nr 1. Ilość oddziałów straży na terenie Polski w latach 1994 – 2007

Rok	Liczba oddziałów	dynamika (w por. do 1994 r.)
1994	410	100,00 %
1995	421	102,68 %
1996	424	103,41 %
1997	433	105,61 %
1999	436	106,34 %
2000	427	104,15 %
2001	422	102,92 %
2002	431	105,12 %
2003	428	104,39 %
2004	436	106,34 %
2005	456	111,20 %
2006	461	112,43 %
2007	481	117,32 %

Źródło: Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Informacja dotycząca działalności straży gminnych (miejskich) oraz ocena współpracy straży z policją w 2007 roku, Warszawa 2008

Rysunek nr 1. Ilość oddziałów straży na terenie Polski w latach 1994 – 2007

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Na podstawie powyższych danych można zaobserwować stopniowy wzrost liczby oddziałów straży oraz zaniechanie ich rozwiązywania, świadczące o wzroście znaczenia funkcjonowania tych formacji w społecznościach lokalnych.

Stan ilościowy oddziałów straży, na terenie poszczególnych województw, w roku 2007 przedstawia poniższy wykres:

Rysunek nr 2. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw w Polsce, w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Dane te wskazują, że najwięcej oddziałów straży, w 2007 r., istniało na terenie województw: wielkopolskiego – 55, zachodniopomorskiego – 48, śląskiego oraz dolnośląskiego po 47; najmniej zaś na terenie województw: podlaskiego – 10, świętokrzyskiego – 14 oraz łódzkiego, lubelskiego i podkarpackiego po 19. Można więc wnioskować, że najwięcej jednostek powstało i funkcjonuje na terenach województw o większych dochodach, położonych w zachodnich częściach kraju. Natomiast najmniejsza ilość jednostek straży powstała na terenach województw znajdujących się w gorszej sytuacji finansowo – ekonomicznej, zlokalizowanych we wschodnich częściach kraju.

Ponadto jak wskazują dane Komendy Głównej Policji w roku 2007, aż 137 oddziałów straży to oddziały niewielkie, liczące od 1 do 3 strażników, co stanowi 28,48 % liczby wszystkich istniejących oddziałów³⁹⁷.

Również niejednorodny jest charakter oddziałów straży w poszczególnych województwach, ich szczegółową strukturę w roku 2007 przedstawiają poniższa tabela oraz wykres:

Tabela nr 2. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw, z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Lp.	województwo	Charakter i liczba oddziałów straży			Liczba oddziałów łącznie
Lp.	województwo	miejska	miejsko- gminna	gminna	Liczba oddziałów łącznie
1	wielkopolskie	47	1	7	55
2	zachodnio-pomorskie	37	0	11	48
3	śląskie	45	0	2	47
4	dolnośląskie	43	1	3	47
5	pomorskie	21	5	10	36
6	małopolskie	30	0	3	33
7	warmińsko-mazurskie	24	0	0	24
8	mazowieckie	21	0	3	24
9	lubuskie	16	1	6	23
10	kujawsko-pomorskie	18	1	3	22
11	m. st. Warszawa	20	0	1	21
12	opolskie	15	5	0	20
13	łódzkie	19	0	0	19
14	lubelskie	18	0	1	19
15	podkarpackie	13	2	4	19
16	świętokrzyskie	9	5	0	14
17	podlaskie	9	0	1	10
RAZEM		405	21	55	481

Rysunek nr 3. Procentowe zestawienie oddziałów straży z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Z powyższych danych wynika, iż w roku 2007 z ogólnej liczby wszystkich 481 istniejących oddziałów: 405 stanowią straże miejskie, tj. 84,38 %, zaledwie 21 to straże miejsko – gminne, tj. 4,38 %, a 55 to straże gminne, czyli 11,25 %. Szczegółową ich strukturę w poszczególnych województwach przedstawia poniższy wykres:

Rysunek nr 4. Ilość oddziałów straży na terenie poszczególnych województw, z uwzględnieniem ich charakteru w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

Na koniec 2007 r. w strażach było 9755,25 etatów, w tym 8859 to strażnicy, tj. ok. 90,81 %, zaś pracownicy administracyjni (cywilni) to 896,25 czyli ok. 9,19 % ogółu zatrudnionych. Szczegółową charakterystykę stanu zatrudnienia przedstawiają poniższa tabela oraz wykresy:

Tabela nr 3. Stan zatrudnienia w oddziałach straży, w latach 1994 – 2007

Rok	Liczba zatrudnionych i dynamika (w porównaniu do 1994 r.)
1994	5551	100,00 %	W tym zatrudnionych w administracji*
1995	6283	113,18 %
1996	6697	120,64 %
1997	7382	132,98 %
1999	6893	124,18 %
2000	7725	139,16 %	503
2001	7795	140,43 %	513
2002	7757	139,74 %	547
2003	7974	143,65 %	585
2004	8518	153,45 %	626
2005	8993	162,00 %	680
2006	9456	170,34 %	742
2007	9755,25	175,74 %	896,25

* do roku 1999 pracownicy administracji nie byli wykazywani jako oddzielna kategoria zatrudnienia.

Rysunek nr 5. Stan zatrudnienia ogółem w strażach, w latach 1994 – 2007

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Rysunek nr 6. Procentowe zestawienie stanu zatrudnienia strażników i pracowników administracyjnych w oddziałach straży, w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Z przedstawionych danych wynika, że liczba osób zatrudnionych w strażach systematycznie wzrasta.

Ponadto również systematycznie ulega zmianie struktura wykształcenia i przeszkolenia specjalistycznego strażników oraz pracowników administracyjnych. Szczegółową strukturę wykształcenia i przeszkolenia strażników na poszczególnych stanowiskach oraz pracowników administracyjnych (cywilnych) przedstawiają poniższe tabele:

Tabela nr 3. Struktura wykształcenia i przeszkolenia specjalistycznego strażników na poszczególnych stanowiskach oraz pracowników administracyjnych w 2007 r.

Lp.	Stanowisko	Liczba etatów	Wykształcenie			Przeszkolenie specjalistyczne w zakresie
Lp.	Stanowisko	Liczba etatów	wyższe	średnie	podstawowe	Kontroli ruchu drogowego	Posługiwania się bronią palną
1	Komendant	428	310	116	2	351	106
2	Zastępca Komendanta	149	101	47	1	133	34
3	Naczelnik	91	67	24	0	80	18
4	Kierownik referatu	251	155	96	0	233	35
5	Starszy inspektor	1171	210	960	1	1136	228
6	Inspektor	1296	201	1092	3	1233	224
7	Młodszy inspektor	1086	157	928	1	1056	196
8	Starszy strażnik	1186	146	1038	2	1145	245
9	Strażnik	1100	234	864	2	1061	134
10	Młodszy strażnik	1089	340	746	3	1046	44
11	Aplikant	1012	339	670	3	626	19
12	Razem strażnicy (suma pkt 1 – 11)	8859	2260	6581	18	8100	1283
13	Pracownicy administracyjni	896,25	348	506,75	41,5	-	-
14	Liczba etatów ogółem	9755,25	2608	7087,75	59,5	-	-

Tabela nr 4. Procentowa struktura wykształcenia strażników i pracowników administracyjnych w latach 1996 – 2007

Wykształcenie	1996 r.	1997 r.	1999 r.	2000 r.	2001 r.	2002 r.	2003 r.	2004 r.	2005 r.	2006 r.	2007 r.
Podstawowe	2,78%	1,96%	5,34%	2,06%	1,80%	1,69%	0,73%	0,60%	0,4%	0,68%	0,61%
Średnie	90,98%	91,25%	86,68%	87,73%	86,57%	84,79%	84,83%	81,53%	80,17%	73,92%	72,66%
Wyższe	6,24%	6,79%	7,98%	10,21%	11,63%	13,51%	14,44%	17,9%	19,4%	25,39%	26,73%

Z przedstawionych zestawień wynika, iż sytuacja związana z wykształceniem osób zatrudnionych w strażach ulega stałej poprawie. Jednakże na dzień 31 grudnia 2007 r. – zatrudnionych było 18 strażników (w roku 2006 – 25)³⁹⁸, posiadających wykształcenie podstawowe (w tym dwie osoby pełniące funkcję komendanta straży, a jedna zastępcy komendanta). Systematycznie natomiast wzrasta liczba osób posiadających wykształcenie wyższe. W ciągu dziesięciu lat wzrosła ona blisko czterokrotnie. Stopniowemu zmniejszeniu ulega także odsetek zatrudnionych posiadających wykształcenie średnie.

Również systematycznie, z roku na rok zwiększa się liczba strażników przeszkolonych w zakresie kontroli ruchu drogowego. Na koniec 2007 r. ich liczba wyniosła 8100 (w roku 2006 – 7927)³⁹⁹. Jednocześnie w 2007 r. nieznacznie spadła liczba strażników posiadających przeszkolenie w zakresie posługiwania się bronią palną bojową, ich liczba wyniosła 1283 osoby (w roku 2006 – 1322)⁴⁰⁰.

Wszystkie straże wykonują zadania ukierunkowane na ochronę porządku publicznego, przy czym zakres tych zadań wynika bezpośrednio z przepisów zawartych w ustawie o strażach gminnych. Priorytety działań jednostek utworzonych w poszczególnych gminach ustalają zazwyczaj wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast). Zważyć przy tym należy, że w praktyce efekty działań są zróżnicowane w zależności od wyznaczonych przez gminy kryteriów, stanu zatrudnienia, poziomu wyszkolenia strażników oraz posiadanego wyposażenia technicznego. Odzwierciedleniem (w pewnym uproszczeniu) pracy strażników są dane ewidencyjne dotyczące podejmowanych czynności (suma udzielonych pouczeń, nałożonych mandatów oraz skierowanych wniosków o ukaranie) związanych z interwencjami oraz ujawnianiem popełnionych wykroczeń. Uzupełnieniem tych danych są informacje o liczbie podejmowanych innych działań. Ogólne wyniki działań straży przedstawiają poniższe tabele:

Tabela nr 5. Zestawienie podejmowanych działań przez strażników z uwzględnieniem kategorii wykroczeń w latach 2006 – 2007

Lp.	Kategorie wykroczeń	Podjęte działania (pouczenia, mandaty i wnioski)
Lp.	Kategorie wykroczeń	2006 r.	2007 r.
1	Kodeks wykroczeń	1 634 296	1 474 059
2	wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu	245 960	184 752
3	wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym	3 945	4 898
4	wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia	82 411	65 549
5	wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji	962 842	903 308
6	wykroczenia przeciwko osobie	1 653	1 763
7	wykroczenia przeciwko zdrowiu	36 439	35 761
8	wykroczenia przeciwko mieniu	3 293	5 350
9	wykroczenia przeciwko interesom konsumentów	4 243	4 035
10	wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej	76 186	61 087
11	wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego	213 634	203 230
12	szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe	3 690	4 326
13	Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach	145 144	144 492
14	Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi	313 654	256 565
15	Inne pozakodeksowe przepisy o wykroczeniach	37 620	41 499
16	Akty prawa miejscowego (przepisy porządkowe)	43 078	52 066
OGÓŁEM		2 173 792	1 968 681

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Tabela nr 6. Zestawienie pozostałych działań podejmowanych przez strażników w latach 2005 – 2007

Lp.	Rodzaj działań	2005 r.	2006 r.	2007 r.
1	Pojazdy unieruchomione przez zastosowanie urządzenia do blokowania kół	58728	88581	92133
2	Pojazdy usunięte z drogi w tym:	3702	4347	6972
3	pojazdy usunięte na podstawie art. 50a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym	1058	1337	1451
4	pojazdy usunięte na podstawie art. 130a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym	2774	2987	5521
5	Pojazdy odnalezione	851	699	272
6	Osoby doprowadzone do izby wytrzeźwień, miejsca zamieszkania, ośrodka zdrowia	54820	65049	69458
7	Ujawnione przestępstwa	10834	14089	5289
8	Osoby ujęte i przekazane Policji	19285	22961	15147
9	Ujęci sprawcy przestępstw	11841	13556	5022
10	Zabezpieczanie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsca zagrożenia takim zdarzeniem	45525	18918	22740
11	Chronione obiekty komunalne i urządzenia użyteczności publicznej (liczba obiektów)	7966	6397	28023
12	Konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych na potrzeby gminy (liczba wykonanych konwojów)	64170	69549	76003

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Na skuteczność podejmowanych działań niezwykle istotny wpływ ma mobilność straży. Wykorzystują one bardzo różne środki transportu, co uzależnione jest od możliwości finansowych gminy, postawionych zadań oraz warunków działania poszczególnych oddziałów. Strukturę wyposażenia straży w środki transportu przedstawiają poniższe tabele i wykres:

Tabela nr 7. Struktura i liczba środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży w latach 2006 – 2007

Lp.	Środek transportu	2006 r.	2007 r.
1	Rowery	577	621
2	Skutery	116	148
3	Motocykle	31	29
4	Samochody osobowe	763	877
5	Samochody osobowo – ciężarowe	284	254
6	Konie	14	13
7	Inne np. łodzie	17	23
8	Pojazdy uprzywilejowane	295	251

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Tabela nr 8. Struktura i liczba środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży, na terenie poszczególnych województw w 2007 r.

Lp.	województwo	Rowery	Skutery	Motocykle	Samochody osobowe	Samochody osobowo - ciężarowe	Konie	Łodzie/ Inne	Pojazdy uprzywilejowane
1	wielkopolskie	79	17	7	59	15	0	1	18
2	śląskie	62	18	7	114	32	0	3	36
3	dolnośląskie	66	21	0	60	26	7	3	22
4	zachodniopomorskie	43	9	2	58	8	0	2	17
5	małopolskie	26	29	0	78	22	0	0	29
6	pomorskie	50	12	6	49	24	0	4	20
7	warmińsko – mazurskie	12	4	0	24	5	0	2	11
8	mazowieckie	19	2	0	28	7	0	0	5
9	kujawsko – pomorskie	43	6	0	47	9	0	0	14
10	łódzkie	38	0	0	48	12	6	1	13
11	lubelskie	11	13	0	24	4	0	0	5
12	opolskie	35	1	3	18	2	0	1	5
13	m. st. Warszawa	107	4	2	217	78	0	2	41
14	lubuskie	7	4	0	12	2	0	0	1
15	podkarpackie	6	2	0	18	0	0	0	6
16	świętokrzyskie	4	5	2	14	4	0	2	6
17	podlaskie	13	1	0	9	4	0	2	2
RAZEM		621	148	29	877	254	13	23	251

Rysunek nr 7. Procentowe zestawienie struktury środków transportu znajdujących się na wyposażeniu oddziałów straży w 2007 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji.

Również niezwykle ważną sprawą, mającą wpływ zarówno na skuteczność działań straży, jak również na bezpieczeństwo osobiste strażników jest jej wyposażenie w środki przymusu bezpośredniego. Charakterystykę wyposażenia oddziałów straży w środki przymusu bezpośredniego oraz broń palną bojową, z uwzględnieniem sytuacji w poszczególnych województwach przedstawia poniższa tabela:

Tabela nr 9. Stan ilościowy broni oraz środków przymusu bezpośredniego stanowiących wyposażenie oddziałów straży na terenie poszczególnych województw w 2007 r.

województwo	Broń palna bojowa	Kajdanki	Pałki obronne wielofunkcyjne	Psy obronne	Paralizatory elektryczne	Ręczne miotacze gazu


wielkopolskie	0	654	660	1	8	522
śląskie	5	1247	1171	2	64	1146
dolnośląskie	3	749	628	2	98	619
zachodnio - pomorskie	3	348	319	0	5	246
małopolskie	16	892	841	6	14	371
pomorskie	0	628	563	3	0	482
warmińsko- mazurskie	16	232	206	1	14	133
mazowieckie	6	293	262	0	29	275
kujawsko-pomorskie	22	541	476	0	11	337
łódzkie	6	612	582	1	21	364
lubelskie	0	275	256	0	6	108
opolskie	0	168	156	0	0	137
m. st. Warszawa	12	1738	1800	0	0	1219
lubuskie	0	90	77	1	0	58
podkarpackie	4	241	225	0	22	221
świętokrzyskie	0	219	202	8	0	196
podlaskie	0	125	115	0	30	90
RAZEM	93	9052	8539	25	322	6524

Z przedstawionego zestawienia wynika, że straże w zdecydowanej większości wyposażone są w środki przymusu bezpośredniego, takie jak: kajdanki, pałki obronne wielofunkcyjne oraz ręczne miotacze gazu. Zaledwie na terenie 9 województw strażnicy wykorzystują do służby psy obronne. Nieznaczną liczbę – 322 sztuki stanowią, jako wyposażenie, paralizatory elektryczne. Podkreślenia wymaga fakt niewielkiej liczby posiadanej przez straże broni palnej bojowej - 93 sztuki, przy stosunkowo dużej liczbie przeszkolonych w zakresie posługiwania się tą bronią strażników. Przypuszczać można, iż spowodowane jest to wysokimi kosztami zakupu broni oraz nakładami związanymi z jej przechowywaniem (konieczność przygotowania magazynów). Należy jednak sądzić, iż liczba broni palnej w strażach będzie systematycznie wzrastać. Świadczy o tym wzrost liczby ochranianych obiektów komunalnych oraz wykonywanych konwojów w tym: papierów wartościowych i wartości pieniężnych wykonywanych na potrzeby gminy.

Przedstawione dane statystyczne wyraźnie wskazują, na stopniowy wzrost liczby funkcjonujących oddziałów straży oraz coraz lepsze ich wyposażenie. Ponadto w strażach zwiększa się zarówno poziom wykształcenia jak i wyszkolenia kadr. Analiza sprawozdań składanych przez straże, opracowana przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji pozwala na stwierdzenie, że straże wykonują istotne zadania w zakresie ochrony porządku publicznego, stanowiąc tym samym znaczące wsparcie Policji w wykonywaniu powierzonych jej obowiązków i realizowanych zadań. Natomiast prowadzone działania zwiększają bezpieczeństwo i porządek publiczny w gminach, wpływają korzystnie na wzrost pozytywnych odczuć społecznych w tym zakresie oraz w znaczący sposób odciążają funkcjonariuszy Policji w realizacji przedmiotowych zadań⁴⁰¹.

czytaj dalej: Zakończenie »

komentarze

dodaj komentarz

Współczesne straże gminne (miejskie) w ujęciu statystycznym

komentarze

Przeszukaj ePrace

Oceń Pracę

O pracy

Spis Treści